Gospodarstwa domowe zużywają ogromne ilości wody do mycia, prania czy podlewania ogrodu. Jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że Polska nie należy do krajów zasobnych w wodę, to zastanówmy się – czy do tych wszystkich czynności musimy wykorzystywać tak deficytową wodę pitną. Jednak z każdym rokiem rośnie liczba inwestorów, którzy decydują się na magazynowanie wody deszczowej – zapas miękkiej wody deszczowej możemy wykorzystać do podlewania roślin ogrodowych, mycia samochodu czy nawet do celów porządkowych. W poniższym wpisie omawiam sposoby magazynowania wód deszczowych oraz wszelkie wytyczne, związane z uzyskaniem dofinansowanie w ramach rządowego programu „Moja Woda”.
Magazynowanie raz użytej wody w Polsce jest wciąż mało znanym i niezbyt popularnym rozwiązaniem. Z jednej strony nie dostrzegamy korzyści jakie niesie ze sobą wtórne wykorzystanie wody deszczowej. Z drugiej strony inwestorzy nie są doinformowani, w jaki sposób i przy użyciu jakich rozwiązań taką wodę możemy zmagazynować. Możliwości jest wiele, jednak najważniejsze pytania powinny paść na etapie sporządzania projektu budowlanego.
Zagospodarowanie wody deszczowej
Nadmierna ilość wody na działce, zwłaszcza w najbliższym otoczeniu domu, może być bardzo uciążliwa. Nie chodzi tylko o kałuże i błoto utrudniające poruszanie się po posesji, ale przede wszystkim o ryzyko zamakania fundamentów – spowodowane spływającą w głąb gruntu i gromadzącą się tam wodą opadową. Problem wydaje się większy, gdy wokół budynku projektujemy utwardzenie terenu, ograniczając tym samym powierzchnie terenu zielonego.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – wody opadowe powinny być odprowadzane do sieci kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej. W przypadku jej braku w sąsiedztwie inwestycji (lub w przypadku odmowy wpięcia od gestora sieci), możemy odprowadzać wodę opadową na własny teren. Niezgodne z prawem jest jednak odprowadzanie wody opadowej na sąsiednią działkę ani takie ukształtowanie spadku na swojej działce, aby woda spływała w stronę sąsiedniej posesji i na ulicę.
Warto przeczytać:
Zalety gromadzenia wody na działce
Prawidłowe zagospodarowanie wody na działce, zależy między innymi od chłonności gruntu. Jeśli jest dobrze przepuszczalny, nie będzie większych problemów z wchłanianiem deszczówki – wystarczy ją odprowadzić na pewną odległość od ścian i fundamentów budynku. Jeżeli grunt jest słabo przepuszczalny, wodę deszczową można rozprowadzać w jego głębszych warstwach. Zdecydowanie więcej zalet daje możliwość gromadzenia takiej wody, którą możemy wtórnie wykorzystać do takich celów jak:
- prania,
- podlewania terenów zielonych
- spłukiwania toalety,
- mycia podłóg lub samochodu etc.
Jeśli przyjrzymy się zużyciu wody w przeciętnych gospodarstwach domowych możemy oszacować, że na spłukiwanie toalet potrzebujemy aż 30% wody. którą zużywamy w gospodarstwach domowych (niektóre źródła podają aż 40% zużycie wody na cele spłukiwania toalet). W przypadku pozostałych czynności zużycie kształtuje się następująco – mycie i kąpiele 36% wody, pranie – 15%, zmywanie naczyń 10%, sprzątanie 6% oraz gotowanie 3%. W zależności od tego czy wodę deszczową będziemy wykorzystywać do celów wewnętrznych czy zewnętrznych, możemy liczyć na oszczędności nawet rzędu 30 proc. na kosztach zużycia wody.
Rodzaje zbiorników na deszczówkę
Jeśli budynek jest podłączony do sieci wodociągowej i kanalizacji sanitarnej, wówczas obniżamy comiesięczne rachunki za media. Warto wspomnieć, że ceny za wodę i ścieki w perspektywie lat rosną – co z pewnością może przekonać inwestora do wyboru tego rozwiązania.
Systemy gromadzenia deszczówki ze względu na lokalizację zbiornika magazynującego dzielą się na naziemne i podziemne. Zbiorniki naziemne mogą być umiejscowione zarówno na zewnątrz budynków, jak i w ich wnętrzach np. w piwnicach. Zbiorniki naziemne mogą mieć różne kształty, kolory i pojemności, wykonane mogą też być z różnych materiałów. Minusem tego rozwiązania jest, że, eksploatacja takiego zbiornika ogranicza się do okresu od wiosny do jesieni. Z tego też względu woda w nich magazynowana wykorzystywana jest więc głównie do celów ogrodniczych tj. podlewania roślin i prac w ogrodzie.
Takie zbiorniki posiadają również niewielką pojemność, w zależności od gabarytów mogą pomieścić od 200-do 800 litrów wody deszczowej. W celu uzyskania większych pojemności, zbiorniki można łączyć w baterie.
Zbiorniki podziemne instalowane pod ziemią są zazwyczaj wykonywane z polietylenu, żywic poliestrowych, polipropylenu, żelbetu lub stali. Ze względu na swoją konstrukcję, użebrowanie, grubość ścian, a tym samym sposób przenoszenia naprężeń od otaczającego gruntu – zbiorniki mogą być obciążane ruchem pieszym lub kołowym. Mogą mieć kształt ułożonych poziomo lub pionowo walców, cylindrów lub prostopadłościanów. Zakres pojemności takich zbiorników jest szeroki, mogą występować rozmiarach od 1,5 do nawet 10 m3.
Wśród zbiorników podziemnych wyróżniamy zbiorniki z polietylenu PeHD i zbiorniki z elementów prefabrykowanych. Zbiorniki z polietylenu charakteryzują się gładką powierzchnią wewnętrzną, brakiem szwów i połączeń (zgrzewów), co daje pełną szczelność zbiornika. Produkowane są metodą rozdmuchu lub odlewania odśrodkowego (formowania rotacyjnego).
Produkty otrzymywane na drodze rozdmuchu charakteryzują się stosunkowo lekką konstrukcją i cienkimi ściankami, co ogranicza ich stosowanie pod ruch kołowy, a także uniemożliwia posadowienie na znacznych głębokościach – dlatego powinny być posadowione wyłącznie w terenie zielonym, nieutwardzonym. Zbiorniki z elementów prefabrykowanych, wymagają specjalistycznego sprzętu do ich transportu i montażu, a przede wszystkim są podatne na korozję. Ścianki takich zbiorników nie są gładkie, co powoduje możliwość osadzania się na nich zanieczyszczeń. Postępująca przez lata degradacja betonu pod wpływem substancji rozpuszczonych w wodzie deszczowej może powodować zmniejszanie się wytrzymałości zbiornika.
Zbiorniki elastyczne
Wkopanie zbiornika pod powierzchnię wiąże się z licznymi trudnościami w przypadku już gotowej inwestycji (rozkopana działka, brak możliwości wjazdu ciężkiego sprzętu, niebezpieczeństwo naruszenia podziemnych instalacji etc.). W takim rozwiązaniu warto wziąć pod uwagę nadziemne zbiorniki elastyczne hydroBANK®, które nie wymagają prac ziemnych ani montażu dodatkowych rozwiązań instalacyjnych.
Na rynku znajdziemy zbiorniki elastyczne, produkowane w rozmiarach 2,5 do 10 m3. Wykonywane są metodą zgrzewania technologią wysokiej częstotliwości H – High Frequency w formie pola elektromagnetycznego. Technologia ta jest najbardziej skuteczną metodą łączenia materiałów, nieporównywalną do metody zgrzewania gorącym powietrzem lub gorącym klinem, która jest stosowana przy sklejaniu plandek, namiotów czy banerów reklamowych.
Dzięki czemu są odporne na wszelkiego rodzaju skoki ciśnienia, spowodowane przepełnieniem zbiornika. Sam zbiornik jest łatwy do przechowywana i transportu, gdy jest pusty.
Zalety nadziemnego zbiornika elastycznego:
- Grawitacyjne nawadnianie terenu zielonego, bez konieczności pracy pompy (poziom zwierciadła wody znajduje się wyżej od wypływu).
- Dowolne umiejscowienie zbiornika na działce, podłączenie zbiornika i rynny deszczowej odbywa się za pomocą węża strażackiego i pompy tłocznej.
- Montaż zbiornika nie powoduje ingerencji w istniejące zagospodarowanie terenu, brak konieczności użycia ciężkiego sprzętu sprawa, że nie ponosimy kosztów związanych z koparką, pracami ziemnymi, posypką i nadsypką piaskową, niwelacją terenu pod zbiornik podziemny.
- Dzięki swobodnemu wypływowi wody ze zbiornika uzyskujemy system nawadniana kropelkowego, który idealnie nawadnia teren pod uprawę roślin i warzyw.
Jakość wody deszczowej
Woda spływająca z dachów jest relatywnie czysta, porównywalnie do bezpośrednio wyłapywanej deszczówki. Jednak nim woda trafi do zbiornika, warto, aby przepłynęła przez filtr, który zatrzyma większe zanieczyszczenia mechaniczne jak liście czy gałązki. Do wyboru mamy wiele opcji filtrów, które generalnie można podzielić na zewnętrzne, czyli umieszczane przed zbiornikiem, lub wewnętrzne – czyli umiejscowione w zbiorniku. Dla standardowych zestawów gromadzenia wody deszczowej stosuje się filtry przeważnie filtry koszowe, montowane bezpośrednio w rynnach spustowych.
Woda spływająca z dachu rurami spustowymi oczyszczana jest na filtrach mechanicznych z zanieczyszczeń typu piasek, liście i gałązki. Jednak, ze względu na wielkość oczek filtra, niewielkie zanieczyszczenia (w tym organiczne) dopływają do zbiornika. Fragmenty zanieczyszczeń, głównie cięższych od wody, osadzają się na dnie zbiornika, a część, tych lżejszych od wody, flotuje na powierzchni.
Z racji, że zbiorniki zamknięte nie zapewniają dostępu do światła słonecznego, zahamowane są procesy biologiczne. Tym samym woda deszczowa w zbiorniku pozostaje klarowna i bezwonna przez długi czas. Przelewanie zbiornika podczas obfitych opadów przy jednoczesnym braku jej zużycia powoduje odprowadzenie zawiesin poza zbiornik, jednocześnie natleniając wodę i zapewniając jej wysoką klarowność.
Instalacja wody deszczowej
Aby móc wykorzystać nagromadzoną w zbiorniku wodę deszczową, potrzebna jest odpowiednia pompa. Do celów ogrodowych standardowym rozwiązaniem jest pompa zatapialna. Zaletą takiego rozwiązania jest bezgłośna praca i optymalna wydajność, czyli wysokość podnoszenia i odległości pompowania wody. W zestawach ogrodowych stosuje się pompy zatapialne wirnikowe o niskim zużyciu energii, załączane ciśnieniowo (uruchamiane podczas poboru wody), mające kilka trybów pracy.
Współczesne pompy wyposażone są w system zabezpieczeń przed pracą na sucho – w wypadku braku wody pompa przestaje pracować. Jeśli interesuje nas możliwość wykorzystania wody deszczowej do zasilania wewnętrznych przyborów gospodarczych w budynku. Wówczas na etapie projektowania budynku musimy przewidzieć osobny przewód wodociągowy, zasilany ze zbiornika na wodę deszczową.
w takim rozwiązaniu w budynku np. w pomieszczeniu kotłowni lokalizujemy centralę deszczową, jest to urządzenie zbudowane m.in. z pompy ssącej i tłocznej, podręcznego zbiornika na wodę pitną oraz z automatyki – która pozwala na nieprzerwaną pracę, nawet w przypadku braku wody deszczowej w zbiorniku. W takiej sytuacji centrala automatycznie przełącza się na wykorzystywanie wody z sieci wodociągowej. Na linii ssącej, a więc pomiędzy zbiornikiem a centralą deszczową, powinien być zamontowany dodatkowy filtr, wypełniony wkładem o otworach wielkości np. 25 μm lub węglem aktywnym, który zniweluje nieodpowiednie parametry wody, takie jak zapach, barwa, mętność itd.
Ze względu na nierównomierność opadów, zbiornik może się okresowo przepełniać. Warto wyposażyć go więc w przelew awaryjny, który będzie kierował nadmiar wody np. do układu rozsączania w gruncie lub do kanalizacji. Syfon przelewowy uniemożliwia przedostawanie się do zbiornika, a dalej na posesję nieprzyjemnych zapachów z kanalizacji, a także może zawierać zabezpieczenie przed gryzoniami. Istnieje również szereg elementów ułatwiających korzystanie z wody opadowej, np. wąż ogrodowy zwijający i chowający się w rurze wznoszącej zbiornika, pompa zasilana energią słoneczną czy dekoracyjny punkt poboru wody. Natomiast ryglowane pokrywy zabezpieczają przed niekontrolowanym otwarciem, np. przez dzieci.
Warto przeczytać:
Program „Moja Woda”
Warto wspomnieć, że 1 lipca 2020 r. ruszył nabór wniosków w ramach programu „Moja woda” – na dofinansowanie inwestycji mających na celu zatrzymanie wody opadowej i roztopowej na terenie nieruchomości oraz wykorzystanie jej na miejscu. O dotację mogą ubiegać się właściciele i współwłaściciele domów jednorodzinnych oraz domów mieszkalnych w zabudowie szeregowej, bliźniaczej lub grupowej. Program „Moja woda” będzie prowadzony w latach 2020-2024. Koszty kwalifikowane mogą być liczone od 1 czerwca 2020 r. do 30 czerwca 2024 r. Umowy z beneficjentami będą podpisywane do 30 czerwca 2024 r. Wydatkowanie środków będzie realizowane przez WFOŚiGW do 31 grudnia 2024 r.
Ważne kwestie dot. programu „Moja Woda”:
- Wysokość dotacji wynosi nie więcej niż 5 000 zł na jedno przedsięwzięcie.
- Jednocześnie może ona stanowić do 80% kosztów kwalifikowanych instalacji i jej wykonania
- Okres trwałości inwestycji powinien wynosić nie mniej niż 3 lata od daty jej zakończenia.
- Beneficjent programu powinien w tym czasie przechowywać dokumentację przedsięwzięcia na wypadek kontroli.
Wsparcie w postaci bezzwrotnej dotacji mogą skorzystać inwestorzy, decydujący się na zakup, montaż, budowę i uruchomienie instalacji pozwalających na zagospodarowanie wód opadowych lub roztopowych na terenie nieruchomości objętej zakres oddziaływania wód deszczowych. Inwestycja może obejmować:
- Kanalizacja deszczowa złożona z przewodów odprowadzające wody opadowe zebrane z rynien lub wpustów do zbiornika nadziemnego lub podziemnego,
- instalacje rozsączające,
- elementy do nawadniania lub innego wykorzystania zatrzymanej wody etc.
W artykule wykorzystano materiały projektowe producenta zbiorników na deszczówkę PPHU AGATA
mgr inż. Damian Czernik – projektant instalacji sanitarnych
Zdjęcie główne: stock.adobe.com
dobra inicjatywa gromadzenie deszczówki. Zawsze można taką wodą podlewać ogród. Wpis ciekawy. Z chęcią poczytam więcej.
Odzyskiwanie wody nie dość, że jest dla dobra środowiska, to i bardziej pragmatycznie, dla dobra naszych portfeli. Jeśli użyjemy dużego zbiornika jak ten z dom i woda na 1600l i potem użyjemy tej zgromadzonej wody do łazienki, to nasze rachunki powinny zmaleć o około 1/3