Wentylacja grawitacyjna wykorzystuje znane nam prawa fizyki do usuwania zanieczyszczonego powietrza w pomieszczeniach. Problemy z wymianą powietrza mogą się pojawić, gdy zostaje zaburzona siła ciągu w kanałach wentylacyjnych – powoduje to niewystarczającą wymianę powietrza w budynku, która prowadzi do zawilgocenia i pogorszenia jakości powietrza. Niewłaściwej wentylacji często towarzyszy ciąg wsteczny w kanałach wywiewnych – który jest niepożądanym zjawiskiem. Jakie są typowe problemy z wentylacją grawitacyjną i jak je rozwiązać – odpowiedzi znajdziesz w poniższym wpisie.
Jak działa wentylacja grawitacyjna?
Tradycyjny system przewietrzania pomieszczeń nazywamy wentylacją grawitacyjną lub naturalną. Wymiana powietrza między budynkiem a otoczeniem odbywa się dzięki sile grawitacji – powietrze które napływa do wnętrza budynku ogrzewa się, w wyniku czego maleje jego gęstość. Staje się lżejsze, więc unosi się i kanałami wentylacyjnymi wypływa poza budynek – w pomieszczeniu powstaje wówczas podciśnienie, w wyniku którego przez elementy nawiewne w oknach lub w ścianach napływa chłodniejsze powietrze z zewnątrz. Aby wymiana powietrza zachodziła bez przeszkód, potrzebujemy kominów z kanałami wentylacyjnymi, wyprowadzonymi ponad dach, oraz dopływu powietrza z zewnątrz. W starym budynku dopływ powietrza zapewnia nieszczelna stolarka okienna i drzwiowa, gdy mamy do czynienia ze szczelną stolarką – konieczne są nawiewniki w ramach okiennych lub w ścianach.
Skutki niewłaściwej wentylacji
Skutkiem złego działania wentylacji jest niewystarczająca wymiana powietrza w budynku, taka sytuacja może być niekorzystna nie tylko dla domowników, ale także dla samego budynku. Jej widocznymi skutkami mogą być:
- grzyby i pleśnie na nadprożach, ościeżach okien, w narożnikach ścian, za meblami,
- skroplona para wodna na szybach i chłodnych powierzchniach
- ciąg wsteczny w kratkach wywiewnych,
- pęcznienie drewnianych elementów w pomieszczeniach.
Osoby przebywające w źle wentylowanych pomieszczeniach w dłuższym okresie czasu mogą odczuwać dyskomfort – bóle i zawroty głowy, zmęczenie, podrażnienia skóry i błony śluzowej nosa, uczulenia itp. Zła wentylacja powoduje także niszczenie budynku, który w chłodnych okresach ulega zawilgoceniu na skutek skraplania się pary wodnej, obecnej w powietrzu.
Problemy z wentylacją grawitacyjną – rozwiązania
Dobrze zaprojektowana i wykonana wentylacja grawitacyjna zapewnia ciągłą wymianę powietrza wewnątrz domu. Problemy z wentylacją mogą się pojawić, gdy w naszym domu znajduje się niedostateczna ilość kanałów wywiewnych, zostały one wykonane w niewłaściwy sposób lub gdy budynek został nadmiernie uszczelniony np. na skutek termomodernizacji. Zakłócenia w działaniu wentylacji grawitacyjnej mogą mieć jeszcze inne źródła np. brak drożności kanałów, umiejscowienie ich w niedocieplonej ścianie zewnętrznej itp.
Zablokowany przepływ powietrza miedzy pomieszczeniami
Wentylacja grawitacyjna opiera się na swobodnym przepływie powietrza z pomieszczeń, do których dociera powietrze z zewnątrz, do tych, w których znajdują się kratki wyciągowe. Aby zagwarantować swobodny przepływ powietrza między wszystkimi pomieszczeniami, drzwi muszą być odpowiednio podcięte lub wyposażone w otwory wentylacyjne w dolnej części.
Niewłaściwie wykonane kanały wywiewne
Kanały wywiewne powinny się znaleźć w kuchniach, łazienkach, pomieszczeniach pomocniczych bez okien (garderoby, schowki), oraz w pomieszczeniach oddzielonych od najbliższego kanału wywiewnego więcej niż dwojgiem drzwi. Pole przekroju kanału wywiewnego nie powinno być mniejsze niż 160 cm2, tego typu kanał nie powinien mieć załamań. Jeżeli kanał wywiewny przechodzi przez pomieszczenia nieogrzewane musi zostać ocieplony – żeby przepływające w nim powietrze zbyt szybko się nie wychładzało, w przeciwnym razie może dojść do powstania słabego ciągu kominowego, a nawet do odwrócenia ciągu. Zjawisko odwróconego ciągu jest szczególne niepożądane w łazienkach i toaletach – napływ zimnego powietrza w tych pomieszczeniach może być dokuczliwy. Ciąg wsteczny jest bardzo niebezpieczny, gdy w pomieszczeniu znajduje się kocioł gazowy z otwartą komorą spalania, kocioł na paliwo stałe lub kominek – spaliny nie zostaną odprowadzone na zewnątrz kanałem wentylacyjnym, ale będą rozprzestrzeniać się w pomieszczeniu.
Ciąg wsteczny w kratce wentylacyjnej
Siła ciągu w kanałach zależy również od ich wysokości, liczonej od kratki w pomieszczeniu do wylotu ponad dachem, która powinna wynosić co najmniej 3-4 m. Problemy z krótkimi kanałami są często dokuczliwie w domach parterowych oraz na poddaszach mieszkalnych – z kłopotów możemy wybrnąć montując mały wentylator w kratce wyciągowej. Droższym ale skuteczniejszym rozwiązaniem jest montaż nasad wentylacyjnych na wylocie komina. Nasada taka zawiera wentylator z silnikiem o małej mocy – w razie potrzeby, na przykład latem, wentylator uruchamia się, wymuszając odpowiedni przepływ powietrza w kanale. Dostępne sterowniki zapewniają utrzymanie stałego ciągu lub dopasowują obroty wentylatora do potrzeb pomieszczeń.
Mała liczba kanałów wentylacyjnych
Gdy w pomieszczeniach sanitarnych brakuje kanału wywiewnego – powinniśmy go dorobić. W domu parterowym z nieużytkowym poddaszem sprawa jest prosta, ocieplony kanał typu spiro z blachy ocynkowanej można wyprowadzić ponad dach. W budynkach piętrowych brakujący kanał należy poprowadzić w rogu lub przy ścianie pomieszczeń, znajdujących się na wyższych kondygnacjach i zabudować np. płytami g-k.
Zdj. 1. Źródłem problemów z wentylacją mogą być również błędy wykonawcze budowlańców.
Ograniczony nawiew powietrza do pomieszczeń
Zużyte powietrze może opuścić budynek tylko wtedy, gdy na jego miejsce napłynie powietrze z zewnątrz. W nowowybudowanych domach, a także w budynkach po termomodernizacji powietrze nie może przenikać przez szczeliny w ścianach, oknach i drzwiach – dlatego musi być dostarczane przez nawiewniki zamontowane w oknach. Jeżeli nie zapewnimy dopływu świeżego powietrza, w budynku może dochodzić do występowania podciśnienia – które odwróci ciąg w przewodach wywiewnych. Liczba nawiewników powinna być ustalona indywidualne na podstawie ilości świeżego powietrza potrzebnego do wentylacji – musi być ona równa z ilością powietrza, jaką należy usuwać z poszczególnych pomieszczeń. Jeżeli nawiewników nie ma lub jest ich za mało – trzeba zamontować dodatkowe w ścianie zewnętrznej lub w oknie. W ofercie producentów dostępne są nawiewniki ciśnieniowe – które ograniczają przepływ powietrza w sytuacji, gdy różnica ciśnień wewnątrz i na zewnątrz budynku staje się zbyt duża (np. na wskutek silnego podmuchu wiatru). Droższym rozwiązaniem są nawiewniki higrosterowalne – których stopień otwarcia jest uzależniony od wilgotności względnej panującej w pomieszczeniu.
Wykonanie nawiewu powietrza w łazience
W łazience nie wykonujemy nawiewów powietrza, musi być ona wentylowana ogrzanym powietrzem napływającym z innych pomieszczeń – silny nadmuch zimnego powietrza w łazience może powodować duży dyskomfort, zwłaszcza w okresie zimowym. Kanał nawiewny w łazience musi być wykonany, jeżeli znajduje się tam gazowy kocioł grzewczy z otwartą komorą spalania – takiego nawiewu nie wolno zatykać, zwłaszcza w zimie. Z tego właśnie powodu, jeżeli jest to możliwe – w łazience należy montować wyłącznie kotły z zamkniętą komorą spalania.
Jak działa wentylacja w domu energooszczędnym?
- Przeczytaj wpis: Wentylacja w domu energooszczednym. Wymagania projektowe
Podsumowanie
- Problemy z wentylacją mogą się pojawić, kiedy w domu jest za mało kanałów wywiewnych, mają nieodpowiednie wymiary (przekrój, długość) albo są źle zbudowane (na przykład nie są pionowe, lecz mają załamania i poziome odcinki albo są stalowe i prowadzone bez ocieplenia przez pomieszczenia nieogrzewane itp.).
- Prostym i skutecznym sposobem poprawienia jakości wentylacji grawitacyjnej jest zainstalowanie wentylatorów wyciągowych. Do wspomagania ciągu kominowego służą także różnego rodzaju nasady kominowe. Specjalna konstrukcja nasad umożliwia zamianę energii wiatru na podciśnienie w kominie, a w konsekwencji wytwarzanie ciągu, wspomaganie go, gdy jest za słaby, lub jego stabilizację gdy wiatr jest zbyt silny.
- Jednym z ważniejszych, ale często niedocenianym powodem osłabienia wentylacji grawitacyjnej jest niedostateczny napływ świeżego powietrza
do wnętrza budynku. Taki problem występuje powszechnie w budynkach po termomodernizacji, podczas której w wyniku wymiany okien na szczelne likwiduje się otwory, którymi do tej pory powietrze dopływało do pomieszczeń. - W nowych domach oraz w tych po termomodernizacji nie można liczyć na to, że dopłynie samo przez szczeliny w oknach i drzwiach. Dlatego powietrze musi być dostarczane przez nawiewniki, najlepiej o regulowanym przepływie.
Podczas ogrzewania domu w zimie, bardzo ważnym elementem jest właśnie wentylacja. Uszczelnianie wszystkiego być może zredukuję utratę energii, ale niekoniecznie jest dla nas zdrowe. Warto o tym pamiętać.
Dzień dobry, dopnę się do tematu i jeśli można chciałbym zadać pytanie. Czy do jednego kanału wentylacyjnego w kominie można podłączać pomieszczenia znajdujące się na różnych kondygnacjach budynku? Czy lepiej jest podłączać pomieszczenia znajdujące się bezpośrednio nad sobą, czy może pomieszczenia znajdujące się naprzemiennie? Dziękuję bardzo za odpowiedź. Pozdrawiam
Wentylacja gawitacyjna nie wymuszona : najlepiej do jednego kanału dopiąć jedno pomieszczenie , choć w celu zmniejszenia ilości „szachtów” – kominów stosuje się tz. wentylację zbiorczą – polega ona na łączeniu wentylacji pomieszczeń co drugiej kondygnacji do wspólnego kanału zbiorczego o większym przekroju
( ~ suma powierzchni otworów wentylacyjnych – pojedynczych ) ,z tym ze kanał z danego pomieszczenia samodzielnie jest prowadzony 2 kondygnacje i wtedy się łączy do wspólnego- czy ten sposób jest lepszy proszę popytać ludzi mieszkających w blokach tych 9 piętrowych .
Wentylacja mechaniczna – to inna bajka
Na marginesie podłączanie wentylatorów mechanicznych , okapów do wentylacji zbiorczej jest zabronione z względów dobrosąsiedzkich – powietrze szuka najkrótszej drogi do wyrównania ciśnienia- a wąchanie cudzych zapachów z kuchni (i nie tylko ) do najprzyjemniejszych nie należy.
W budownictwie jednorodzinnym rodzinnym panuje zasada „wolnoć Tomku w swoim domku” . W końcu robi się pod siebie (swoje potrzeby)
Pozdrawiam
Bardzo przydatny post, zwłaszcza dla całkowitego laika 🙂 pozdrawiam!
Wentylacja grawitacyjna jest bardzo wydajna, sam z niej korzystam z swojej firmie aby zapewnić przepływ powietrza a co za tym idzie poprawić bezpieczeństwo.
Myślę, że kwestia usprawnienia wentylacji zależy od rodzaju i jakość produktu, który kupisz. Ja mam rekuperator od wanas i działają bardzo dobrze.
Moją wentylację zakładała sprawdzona firma i do dzisiaj nie mam z nią problemu. Wentylacja grawitacyjna zapewnia znakomitą cyrkulację powietrza.
Umnie jest nawiew w domu i kotłowni i tak wieje z kratek
COVID-19 lubi takie klimaty, jeżeli brak jest wentylacji grawitacyjnej w pomieszczeniach stałego przebywania ludzi.
Dwutlenek węgla CO2 jest produktem spalania i oddychania. W małych stężeniach nie jest groźny dla człowieka, w dużych stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Zbyt duża ilość dwutlenku węgla CO2 we krwi jest szkodliwa dla zdrowia, a przy wysokich stężeniach CO2 może stanowić zagrożenie dla życia człowieka. Nadmiar CO2 przyczynia się do rozwoju licznych chorób, w tym pochodzenia nowotworowego. Jeśli pomieszczenie, w którym przebywają osoby nie posiada wentylacji grawitacyjnej, to ilość CO2 w powietrzu rośnie. Wdychając powietrze przesycone CO2 dochodzi do rozpuszczenia tego związku we krwi, który reaguje z wodą i tworzy kwas węglowy HCO3. Z kolei rozkłada się on na jony wodorowe H+ i węglanowe CO32-. Jony wodorowe H+ przyczyniają się do zakwaszenia krwi i zaburzenia równowagi elektrolitów, co prowadzi do pogorszenia samopoczucia i obniżenia sprawności intelektualnej. Przebywając w takim pomieszczeniu, w którym nie ma wentylacji grawitacyjnej szybko stajemy się senni, otępiali, trudno jest nam się skupić i zmusić do wysiłku psychicznego.
Wentylacja grawitacyjna działa na zasadzie podciśnienia, jakie powstaje w części komina ponad dachem. Zmiana przewodu kominowego ponad dachem ( zwężka Venturiego) o przekroju kwadratu o boku 14 cm w przekrój kwadratu o boku 12 cm powoduje podciśnienie. Zwrot prędkości powietrza skierowany jest zawsze ku górze. Nie występuje wsteczny CIĄG KOMINOWY. Zapewnia to usuwanie zużytego powietrza z pomieszczenia. Cyrkulację zapewniają okna, które można rozszczelniać, uchylać, otwierać na oścież. W oknach kuchennych dodatkowo umieszcza się nawietrzaki. Boczne wyloty komina wentylacyjnego o przekroju kwadratu o boku 10 cm umieszczone są po przeciwnych stronach litery ,,Z”. Zapobiega to nadmuchowi powietrza do wewnątrz. Komin wentylacyjny posiada czapkę w przeciwieństwie do spalinowego, który posiada kołnierz.