Wiele osób korzystających z ogrzewania gazowego chwali sobie to rozwiązanie. Przede wszystkim dlatego, że kotłownia gazowa zajmuje niewielką ilość miejsca, urządzenia grzewcze są kompaktowe a przede wszystkim bezobsługowe. Obsługa takiej kotłowni sprowadza się do regulowania nastaw temperatury (tutaj może nas wyręczyć automatyka kotłowa) i do przeprowadzania okresowej kontroli kotła. Dlatego w drugiej części poradnika inwestora podpowiadam – jak dobrać odpowiedni kocioł gazowy, co powinno znaleźć się w kotłowni gazowej, jak sterować pracą kotła gazowego oraz jak wygląda coroczny przegląd kotła?
Jak dobrać kocioł gazowy?
Wybierając kocioł gazowy, musimy w pierwszej kolejności oszacować jego moc. W tym celu konieczne jest obliczenie zapotrzebowania na ciepło pomieszczeń, które mają być ogrzewane. Jeżeli mamy do czynienia z projektowanym budynkiem, taką moc znajdziemy w charakterystyce energetycznej, która wchodzi w skład każdego projektu budowlanego. Moc grzewcza kotła do domu jednorodzinnego można z powodzeniem dobrać – posługując się uproszczonym wskaźnikiem strat ciepła. Nie daje ona zbyt dużej dokładności, ale pozwala szybko dokonać pewnej przybliżonej oceny potrzeb energetycznych budynku:
- od 120 do 200 W/m² – dla domów bez izolacji cieplnej, wybudowanych przed rokiem 1982,
- od 90 do 120 W/m² – dla domów z lat 80. i 90. ubiegłego wieku,
- od 60 do 90 W/m² – dla domów wznoszonych od końca lat 90. ubiegłego wieku, dobrze zaizolowanych, z nowoczesnymi oknami,
- 50 W/m² – dla domów budowanych zgodnie z obowiązującymi przepisami [1].
Jeśli chcemy uzyskać bardziej dokładne wyniki, wówczas możemy zlecić uprawnionemu projektantowi sporządzenie projektowego obciążenia cieplnego budynku. Określi on rzeczywiste potrzeby grzewcze uwzględniając technologię budynku, powierzchnię mieszkalną, izolację termiczną itd. Jeśli kocioł ma służyć także do podgrzewania wody użytkowej – trzeba też ustalić, jak duże będzie na nią zapotrzebowanie. W przypadku budynków jednorodzinnych najczęściej zakłada się priorytet grzania cwu, dlatego w bilansie grzewczym przyjmuje się tylko zapotrzebowanie na cele grzewcze.
Kotły gazowe – co znajdziemy na rynku?
W ofercie producentów kotłów znajdziemy urządzenia jedno- i dwufunkcyjne. W tych ostatnich, podgrzew ciepłej wody realizowany jest przepływowo lub pojemnościowo. Przepływowo, gdy kotły mają wbudowany dodatkowy wymiennik – który służy do podgrzewania wody w czasie, kiedy jest ona pobierana. Pojemnościowo, gdy kotły mają wbudowany zasobnik warstwowy lub podgrzewacz pojemnościowy. Pierwsze rozwiązanie sprawdzi się w mieszkaniach z jedną łazienką, ponieważ odkręcenie wielu punktów czerpalnych skutkuje spadkiem temperatury ciepłej wody na wypływie.
Kocioł dwufunkcyjny ze zintegrowanym zasobnikiem lub podgrzewaczem lub kocioł jednofunkcyjny współpracujący z oddzielnym zasobnikiem zapewnia wyższy komfort korzystania z ciepłej wody użytkowej – dzięki większej wydajności ciepłej wody i zastosowaniu cyrkulacji, w przewodach mamy stały obieg ciepłej wody.
Gazowe kotły grzewcze to w większości urządzenia jednofunkcyjne z płynną modulacją mocy, jak np. Buderus Logamax plus GB072 o mocy 2,9-29,7 kW. Takie kotły płynnie dopasowują moc grzewczą do bieżących potrzeb grzewczych budynku. W zależności od temperatur na zewnątrz budynku potrzebujemy do jego ogrzania określoną ilość ciepła np. przy temperaturze -20°C kocioł będzie pracował z mocą grzewczą 16 kW, a przy 0°C może wystarczyć moc 8 kW. Im większy zakres modulacji, tym w szerszym zakresie kocioł będzie płynnie regulował swoją moc grzewczą, pracując w zakresie niskich temperatur umożliwiających najbardziej intensywną kondensację – zużywając mniejszą ilość gazu ziemnego.
Jakie wyposażenie kotłowni gazowej?
W miejscu, gdzie planujemy wykonać kocioł gazowy należy uwzględnić wykonanie wielu elementów, które zapewnią bezpieczną i bezawaryjną pracę urządzenia. W pierwszej kolejności powinniśmy zadbać o właściwą jakość wody grzejnej, czyli służącej do napełnienia i uzupełniania instalacji. Nieodpowiednia lub zanieczyszczona woda może prowadzić do tworzenia się mułu, korozji oraz powstawania kamienia kotłowego. Dodatkowo, stosowanie środków zapobiegających zamarzaniu lub dodatków do wody grzewczej może w krótkim czasie uszkodzić wymiennik ciepła w kotle gazowym. Aby zadbać o właściwe promety fizykochemiczne wody, wykorzystuje się stacje do uzdatniania wody.
W małych instalacji grzewczych wykorzystuje się tzw. zespoły do napełniania i uzdatniania instalacji grzewczych. Składają się one z dwóch elementów – zespołu przyłączeniowego oraz złoża do uzdatniania. Zespół przyłączeniowy stanowi armatura odcinającą po stronie wejścia i wyjścia wody, zawór antyskażeniowy klasy BA, reduktor ciśnienia z manometrem oraz wodomierz. Armaturę odcinającą tworzą zawory kulowe do odcięcia zespołu napełniania po stronie wejścia i wyjścia w celach serwisowych. Należy dodać, że uzdatnianie wody wodociągowej z wykorzystaniem złoża nie zawsze będzie wystarczające. Dotyczy to sytuacji, gdy woda pobierana jest ze studni – która zawiera nietypowe składniki mineralne.
Kondensat – nie zapomnij!
Ważną kwestią – dość często pomijaną w trakcie projektowania kotłowni gazowych jest właściwe odprowadzenie kondensatu do kanalizacji. W trakcie normalnej pracy kocioł gazowy potrafi wyprodukować nawet 2 litry kondensatu na godzinę, który należy odprowadzić przewodem odpływowym wykonanym ze spadkiem do najbliższego przyboru kanalizacyjnego. Wartość pH wytwarzanego kondensatu zawiera się pomiędzy 4, a 5 co stawia go w gronie substancji bezpiecznych dla rur plastikowych i kwasoodpornych (brak potrzeby stosowania neutralizatora). Sporym ułatwieniem dla instalatora będzie wykonanie wspólnego odpływu – węża kondensatu i węża zaworu bezpieczeństwa na syfonie.

Ważne – detektor gazu
Niezbędnym wyposażeniem kotłowni gazowej powinien być detektor gazu, zlokalizowany w odległości 15-30 cm pod sufitem. Wlot czujnika powinien znajdować się powyżej górnej krawędzi okien lub drzwi a także z dala od otworów wentylacyjnych. W przypadku gazu płynnego zaleca się, aby detektory LPG umieszczać nad podłogą, 15-30 cm nad jej powierzchnią. Propan-butan jest cięższy od powietrza, dlatego gromadzi się w dolnych partiach pomieszczenia.
Jeżeli mamy do czynienia z kotłownią o mocy większej niż 60 kW – detektor gazu powinien być uzupełniony o głowicę samozamykającą (np. typu MAG-3), która samoczynnie odcina dopływ gazu. Tego typu zawory montujemy poza budynkiem, np. w wydzielonej skrzynce gazowej.
Sterowniki w kotłach gazowych
Pracą kotła gazowego można sterować na wiele sposobów. Oprócz podstawowej automatyki kotłowej, która zapewnia utrzymanie właściwej temperatury wody grzewczej – w ofercie producentów znajdziemy regulatory, które sterują temperaturą pomieszczenia i temperaturą zewnętrzną. W przypadku regulacji sterowanej temperaturą pomieszczenia, instalacja grzewcza lub obieg grzewczy są regulowane w zależności od temperatury w pomieszczeniu referencyjnym. Kocioł gazowy wytwarza taką ilość ciepła, jaka zależy od bieżących potrzeb domu. Regulatory w wersji rozszerzonej mogą pracować z harmonogramem tygodniowym, trybami obniżenia nocnego, urlopu itd. Tego typu regulatory mają wbudowany czujnik temperatury pokojowej – aby uniknąć niepożądanych zaburzeń pomiaru temperatury – regulator montujemy w bezpiecznej odległości od:
- okien i drzwi,
- mostków cieplnych,
- grzejników ściennych,
- miejsc narażonych na promieniowanie słoneczne,
- urządzeń emitujących ciepło.
W przypadku regulacji sterowanej temperaturą zewnętrzną, regulator zamontowany w gazowym kotle kondensacyjnym lub na ścianie współpracuje z oddzielnym czujnikiem temperatury zewnętrznej. Takie regulatory korzystają z krzywej grzewczej, co ważne – reagują z wyprzedzeniem. Gdy na zewnątrz robi się zimnej, sterownik podnosi temperaturę wody w kotle zanim nastąpi wychłodzenie pomieszczeń – występujące straty ciepła będą zrównoważone wyższą temperaturą wody w obiegu grzewczym.
Czujnik temperatury zewnętrznej należy zainstalować w taki sposób, aby pomiar temperatury nie był zakłócany przez warunki atmosferyczne. Z tego powodu zawsze należy go umieszczać na północnej stronie budynku. Aby pomiar temperatury był optymalny, czujnik montujemy z dala od okien, drzwi, wyrzutni powietrza, balkonów czy zadaszeń. Warto dodać, że najwięcej korzyści uzyskamy łącząc regulację sterowaną temperaturą zewnętrzną z uwzględnieniem temperatury pokojowej – zyskamy wtedy możliwe niską temperaturę zasilania, zachowując komfort cieplny w pomieszczeniach i wysoką sprawność grzewczą kotła.

Konserwacja i serwis kotła
Gazowe kotły grzewcze to skomplikowane urządzenia składające się z precyzyjnie wykonanych i dopasowanych elementów, dlatego powinny być raz w roku poddawane corocznym przeglądom i konserwacji według potrzeb. Taki obowiązek wynika również z ustawy Prawo budowlane [2] – które określa, że obiekty budowlane powinny być w czasie użytkowania poddawane kontroli co najmniej raz w roku. Polega ona między innymi na sprawdzeniu stanu technicznego urządzeń gazowych i ocenie ich przydatności do dalszej, bezpiecznej eksploatacji.
Przegląd okresowy kotła gazowego powinien być wykonywany przez uprawnionego serwisanta, a najlepiej przez autoryzowany serwis producenta. W trakcie przeglądu sprawdzamy stan techniczny kotła, szczelność układu gazowego, odpływ kondensatu a także czystość palnika i wymiennika ciepła. Większość producentów zaleca wykonywanie corocznej konserwacji tzn. czyszczenie części spalinowej kotła oraz wymianę zużytych elementów (filtrów, uszczelek elektrody zapłonowej itd.).
Koszty systematycznej konserwacji są znacznie niższe niż koszt naprawy wykonywanej po wystąpieniu awarii. Warto wspomnieć, że wielu producentów kotłów gazowych zwiększa okres gwarancji nawet do pięciu lat, pod warunkiem wykonywania corocznych przeglądów oraz podpisania umowy przedłużającej gwarancję.
Powyższy artykuł powstał przy współpracy z marką Buderus – producentem kotłów, grzejników i energooszczędnych rozwiązań w branży grzewczej.
Powołania:
[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
[2] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.
Zdjęcie głównie, rysunki: Buderus.pl
Rysunki i zdjęcia we wpisie: zbiory autora