Świadectwo energetyczne – co to jest, jak je wykonać?

Świadectwo charakterystyki energetycznej to w dużym uproszczeniu dokument, który określa standard energetyczny wybudowanego budynku. Na podstawie świadectwa dowiemy się, ile energii zużywa dany budynek oraz co musimy zrobić, aby obniżyć koszty jego utrzymania. Może być on również ważną kartą przetargową, jeśli zdecydujemy się sprzedać lub wynająć nieruchomość. Jak wygląda świadectwo energetyczne, kiedy jest wymagane, jak je wykonać korzystając z branżowego oprogramowania Audytor OZC 6.9 Pro – zapraszam do wpisu.

Świadectwo energetyczne – podstawa prawna

Ze świadectwem energetycznym lub świadectwem charakterystyki energetycznej możemy się spotkać na etapie kupna, wynajmu lub sprzedaży budynku. To dokument, który dokonuje oceny energochłonności takiego budynku posługując się wskaźnikami zużycia energii. Dla osoby czytającej świadectwo, wskaźniki te są informacją – jak kształtują się roczne potrzeby związane z eksploatacją budynku. Uwzględniają one zużycie energii na ogrzewanie, chłodzenie i wentylację budynku oraz przygotowanie ciepłej wody użytkowej.

Prawny obowiązek sporządzania świadectw energetycznych jest wynikiem wdrożenia Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków [1]. Wszystko po to, by obniżyć zużycie energii w budownictwie mieszkalnym we wszystkich krajach Unii.

Rys. 1. Przykładowa strona świadectwa charakterystyki energetycznej

Kiedy świadectwo jest wymagane?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, świadectwo charakterystyki energetycznej należy sporządzić dla domu, lokalu lub mieszkania – zbywanego na podstawie umowy sprzedaży lub wynajmowanego osobom trzecim. Należy wspomnieć, że z obowiązku posiadania takiego dokumentu zwolnione są domy budowane na własny użytek.

Jeszcze nie tak dawno, bo do 9 marca 2015 r. świadectwo energetyczne było nieodłącznym elementem zawiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie nowobudowanego budynku [2]. Nowe prawo jest wynikiem wejścia w życie ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków. Dla takich obiektów wymagana jest obecnie charakterystyka energetyczna, niezbędna do uzyskania pozwolenia na budowę.

>Więcej o charakterystyce energetycznej przeczytasz we wpisie: Charakterystyka energetyczna – czym jest, jak ją interpretować?<

Jak wygląda świadectwo energetyczne?

Na świadectwie energetycznym znajdziemy parametry techniczno-użytkowe budynku oraz wskaźniki energii użytkowej, końcowej oraz pierwotnej. Ten ostatni prezentowany jest w formie graficznej, jako suwak energetyczny. W parametrach techniczno-użytkowych znajdują się informacje dotyczące ocenianego budynku, a mianowicie:

• rodzaj budynku,
• przeznaczenie budynku,
• rok oddania do użytkowania budynku,
• metoda wyznaczania charakterystyki energetyczne,
• powierzchnia użytkowa,
• data ważności świadectwa.

Wskaźniki energetyczne określane są symbolami Eu, Ek i Ep – dzięki nim możemy scharakteryzować budynek pod kątem zużycia energii w przeliczeniu na jednostkę powierzchni. Dlatego podawane są w kWh/(m²rok).

Zapotrzebowanie na energię użytkową Eu to obliczeniowa ilość energii, jaka byłaby potrzebna do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody w warunkach idealnych – gdyby wszystkie zastosowywane systemy w budynku miały sprawność rzędu 100 proc. Jednak w instalacjach występują straty energii, zarówno w dystrybucji (zależnie od sprawności i lokalizacji źródła ciepła), jak i transporcie (rozległość instalacji, rodzaj izolacji) i regulacji (ręczna, miejscowa, pogodowa itd.). Dlatego wskaźnikiem określającym zużycie energii w budynku wraz ze stratami energii jest energia końcowa Ek.

Co mówi nam wskaźnik energii pierwotnej Ep?

Choć o kosztach utrzymania budynku informuje nas wskaźnik energii końcowej Ek – to dla organu administracji architektoniczno-budowlanej najważniejszym jest wskaźnik energii pierwotnej Ep, przestawiany w formie graficznej. Wyraża on nakład energii pierwotnej – oznacza roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną w przeliczeniu na jednostkę powierzchni. W najprostszym wytłumaczeniu, to wskaźnik energii końcowej przemnożony przez współczynnik nakładu w_i, który jest przypisany do danego paliwa.

Poszczególnym rodzajom paliw odpowiadają współczynniki nakładu pokazujące, na ile szkodliwe dla środowiska jest ich pozyskanie. Przykładowo dla biomasy jest on niski i wynosi 0,2 – natomiast dla węgla kamiennego to 1,1 a dla energii elektrycznej 3,0. Oznacza to, że nawet bardzo dobrze zaprojektowany dom ale ogrzewany węglem kamiennym jest uciążliwy dla środowiska. Warto nadmienić, że jednym z kryteriów uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę jest zaprojektowane budynku w taki sposób – aby jego zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną Ep nie przekraczało 95 kWh/(m²rok). Można to osiągnąć, wykorzystując do ogrzewania domu lub przygotowania ciepłej wody użytkowej energię ze źródeł odnawialnych: pomp ciepła, kolektorów słonecznych, instalacji fotowoltaicznej itd. Należy pamiętać, że od 2021 r. wskaźnik energii pierwotnej zostanie zaostrzony do poziomu 70 kWh/(m²rok).

Rys. 2. Współczynnik nakładu wi – nieodnawialnej energii pierwotnej

Komentarz do Rys. 2.

Jako autor wpisu uważam, że ustawodawca niesprawiedliwie przyznał energii elektrycznej tak wysoki współczynnik nakładu. Prawdą jest, że produkcja energii elektrycznej w Polsce opiera się na klasycznych elektrowniach węglowych – jednak to ogrzewanie węglowe jest bezpośrednim winowajcą smogu/niskiej emisji. Z kolei ogrzewanie elektryczne jest z powodzeniem wykorzystywane w budownictwie energooszczędnym – w porównaniu do innych systemów grzewczych, jego wykonanie nie wymaga dużych nakładów inwestycyjnych. Takim ogrzewaniem łatwo się steruje, nie występują itd.

Kto może sporządzać świadectwo energetyczne?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami autorem świadectwa energetycznego może być wyłącznie osoba, która uzyskała wpis do rejestru wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej. Są to osoby, które łącznie spełniają poniższe warunki:

• posiadają pełną zdolność do czynności prawnych;
• nie są skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe;
• mają uprawnienia budowlane (projektowe lub wykonawcze) w specjalności architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej bądź ukończyły ukończyła studia wyższe zakończone uzyskaniem tytułu zawodowego inżyniera, inżyniera architekta, inżyniera architekta krajobrazu, inżyniera pożarnictwa, magistra inżyniera architekta, magistra inżyniera architekta krajobrazu, magistra inżyniera pożarnictwa.

>Wykaz osób uprawnionych do sporządzania świadectw energetycznych znajdziesz na stronie Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju<

Jak sporządzić świadectwo energetyczne?

Świadectwa energetyczne sporządza się zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej [3]. Podstawą takiego dokumentu są obliczenia sezonowego zapotrzebowania na ciepło wg normy PN-EN 13790.

Do takich celów najlepiej wykorzystać branżowe oprogramowanie, które pozwala obliczyć współczynnik przenikania przegród oraz określić strefy cieplne – dane te są potrzebne, aby oszacować roczne zużycie ciepła przez budynek. Poniżej przedstawię uproszczoną procedurę sporządzania świadectwa energetycznego z wykorzystaniem programu Audytor OZC 6.9 Pro.

>Wersję próbną programu ściągniesz ze strony producenta pod tym linkiem<

Krok 1. Wprowadzenie danych ogólnych

Zanim zdecydujemy się na sporządzenie świadectwa energetycznego, musimy dysponować co najmniej projektem budowlanym lub inwentaryzacji – to on będzie dla nas informacją, z jakim budynkiem mamy do czynienia, w jakiej technologii został wykonany oraz w jakie rozwiązania instalacyjne został wyposażony. Wszystkie dane na temat obiektu muszą się znaleźć na stronie tytułowej świadectwa – wpisujemy je po otwarciu programu Audytor OZC w zakładce Ogólne.

Zdj. 1. Definiowanie danych o projekcie (Audytor OZC 6.9 Pro)

Krok 2. Tworzenie przegród

W oknie Przegrody należy zdefiniować wszystkie przegrody występujące w ocenianym budynku – w celu wyliczenia wymaganych współczynników U. Dotyczy to m. in. przegród zewnętrznych, wewnętrznych, okien, drzwi balkonowych itd. Im bardziej szczegółowa konstrukcja przegród, tym lepiej dla samego świadectwa – uzyskamy precyzyjny rozkład energii cieplnej w budynku, w tym straty i zyski ciepła.

Zdj. 2. Definiowanie przegród budowlanych (Audytor OZC 6.9 Pro)

Krok 3. Modelowanie budynku

Ważnym atutem programu Audytor OZC (wprowadzona od wersji 6.0) jest możliwość graficznego modelowania przegród. Dzięki niej możemy w prosty sposób stworzyć kondygnacje budynku, odwzorować pomieszczenia oraz usytuowanie okien – wszystko po to by uzyskać możliwe realny obraz ocenianego budynku. Modelowanie budynku zdecydowanie przyśpiesza procedurę sporządzenia świadectwa, problemów może nam przysporzyć skomplikowana bryła budynku lub wielospadowy dach. Jednak z postępem czasu nawet takie elementy można dokładnie odwzorować.

Zdj. 3. Modelowanie budynku 3D (Audytor OZC 6.9 Pro)

Krok 4. Tworzenie świadectwa energetycznego

Gdy wykonamy model 3D budynku i prawidłowo zaimportujemy go do programu, możemy przejść do etapu właściwego – sporządzenia świadectwa energetycznego. W zakładce Ogólne mamy moduł Świadectwa, gdzie określamy nośnik energii cieplnej, rodzaj źródeł ciepła, sposób regulacji i transportu energii cieplnej w budynku. W oparciu o wprowadzone dane, program obliczy sprawność całej instalacji – zgodnie z wymaganiami rozporządzenia³. Takie obliczenia należy przeprowadzić dla instalacji wody ciepłej, wentylacji oraz instalacji elektrycznej.

Zdj. 4. Definiowanie systemu grzewczego (świadectwo energetyczne) – Audytor OZC 6.9 Pro

Krok 5. Eksport świadectwa do rejestru

Kolejną zaletą programu jest możliwość wykonania bezpośredniego importu stworzonego świadectwa do Centralnego rejestru charakterystyki energetycznej – dostępnego na tej stronie. Wystarczy, że po przeprowadzonych obliczeniach wejdziemy w zakładkę Wyniki > Świadectwa energetyczne > Rejestr świadectw. Następnie, po kliknięciu Dodaj świadectwo, program automatycznie zaimportuje nasze dane z projektu do internetowego formularza rejestru świadectw.  Jeśli to konieczne, pojawi się komunikat, aby uzupełnić wybrane informacje ręcznie.

Zdj. 5. Import świadectwa energetycznego do CRCEB – Audytor OZC 6.9 Pro

Artykuł powstał przy współpracy z firmą Sankom – producentem oprogramowania służącego do wspomagania projektowania instalacji sanitarnych w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej.

Powołania:

[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32010L0031

[2] http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20140001200

[3] http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150000376

Zdjęcie głównie: shutterstock.com

Rysunki i zdjęcia we wpisie: zbiory autora